Kamu İşçilerinin Emeklilik Aylıklarını Etkileyen Prime Esas Kazançlar
Kamu İşçilerinin Emeklilik Aylıklarını Etkileyen Prime Esas Kazançlar
Kamu kurumlarında çalışan işçiler için 4/a (SSK) sigortalılık statüsüne göre Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim sağlanmaktadır. Emekli olduklarında aylık hesapları, bildirilen prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Prime esas kazançlarında yapılacak hatalar, işçinin emekli aylığını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle, prime esas kazançların doğru değerlendirilmesi gerekmektedir.
SGK’nın Prime Esas Kazanç Değerlendirmesi
SGK, kamu işçilerinin prime esas kazancını değerlendirirken; ayın 15’inden, diğer ayın 14’üne kadar esas alır. Örneğin, 15/12/2024-14/01/2025 tarihleri arası kazançları 2024 Aralık ayı sigorta prime esas kazancı kabul edilmektedir. Özel sektör için ise 2024 Aralık ayı kazançları 01/12/2024-31/12/2024 tarihleri arası alınacaktır.
Bu ayrıntıya özellikle prime esas kazanç alt sınır ve üst sınırının değiştiği zaman dilimlerinde dikkat etmek gerekmektedir. Yılın başında ya da ortasında asgari ücrete yapılan zamlar, prime esas kazancın alt ve üst sınırlarını değiştirmektedir. Bu değişiklikler, emekli aylıklarının hesaplanmasında önemli rol oynamaktadır.
Prime Esas Kazançta Hatalar ve Sonuçları
2008 Aralık ayına baktığımızda; 2009 yılında artan prime esas kazanç üst sınırının dikkate alınmadan 2008 üst sınırına göre primlerin değerlendirildiği görülmektedir. 15/12/2008-14/01/2009 tarihleri arası 2008 Aralık ayında 16 gün 2008 yılına ait prime esas kazanç üst sınırından, 14 gün ise 2009 yılına ait prime esas kazanç üst sınırından bildirimler dikkate alınacaktır.
Bu durum, emekli bir kamu işçisi için 1/1/2009-14/1/2009 arasında üst sınırdan yapılan bildirimlerde; 14 günlük fark priminin değerlendirilmediği anlamına gelmektedir. Dolayısıyla, emekli kamu işçilerinin SGK Tescil ve Hizmet Dökümünde her yılın sonunda ya da üst sınırın değiştiği dönemlerde kontrol yapmaları gerekmektedir.
Kamu Kurumlarının Prime Esas Kazanç Bildirimleri
Belediyeler başta olmak üzere birçok kamu kurumu işçi çalıştırmakta ve 4/a (SSK) sigortalılık statüsünden bildirim yapmaktadırlar. İşçi çalıştıran kamu kurumlarının prime esas kazanç kabul edilen ya da kabul edilmeyen kalemleri ayırmada zorluk yaşadıkları görülmektedir. Bu durum, kamu işçisinin emekli aylığına olumsuz etki yapmaktadır.
Özellikle, prime esas kazanç olması gerekirken yıllar boyu prime esas kazanç kabul edilmeyen kalemlerin, aylık tutarında önemli düşüşe yol açtığı gözlemlenmektedir. Kamu işçileri, E-Devlet ekranından hizmet dökümü uygulamasına girerek SGK’ya her ay için yapılan bildirimleri kontrol etmelidir.
Prime Tabi Olmayan Kalemlerin Kontrolü
Kamu işçileri, ücret bordrolarındaki brüt tutarı ile hizmet dökümündeki primine esas kazanç bildirimi karşılaştırmalıdır. Eğer bordrodaki brüt tutar toplamları prime esas kazancın üstünde ise, prime tabi olmayan kalemler bulunmaktadır. Bu durumda hangi kalemlerin prime tabi tutulmadığı belirlenmelidir.
Prime tabi olmayan kalemler arasında; ayni yardımlar, doğum, evlenme ve ölüm durumlarında verilen yardımlar, kıdem ve ihbar tazminatı gibi kalemler bulunmaktadır. Kamu işçileri, bu kalemlerin doğruluğunu kontrol etmelidir.
Çözüm Yolları ve Dava Süreci
Kamu işçisi ya da emeklisinin bir dönem için ya da yıllar boyu prime tabi bulunmayan ücret kalemleri mevcut ise, bu kalemlerin prime tabi tutulması için çeşitli adımlar atılmalıdır. Emekli kamu işçileri, öncelikle çalıştığı kamu kurumuna başvurmalıdır.
Olumsuz yanıt alınması durumunda, dava yoluna giderek tespit yaptırılması ve ardından emekli aylığının yükseltilmesi gerekmektedir. Halen çalışan kamu işçilerinin de bildirimlerinin geçmişten bugüne düzeltilmesi için kurumlarına başvurması önemlidir. Aksi halde, SGK tarafından kendilerine ödenen ödenekler olumsuz etkilenebilir.